تحول در آموزش؛ تمرکز بر پرورش استعدادهای فردی به جای سیستم نمره‌محور
نظام آموزشی ایران، با وجود تلاش‌های متعدد برای بهبود و توسعه، همچنان با چالش‌های جدی مواجه است. یکی از اصلی‌ترین این چالش‌ها، نادیده گرفتن تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان و تمرکز بیش از حد بر یکسان‌سازی و مقایسه‌های سطحی است. این رویکرد نه تنها خلاقیت و رشد فردی را سرکوب می‌کند، بلکه پیامدهای منفی روانی و اجتماعی به همراه دارد.
در حال حاضر، بسیاری از دانش‌آموزان به جای کشف و پرورش توانایی‌های منحصربه‌فرد خود، در چارچوب الگوهای ثابت و استاندارد آموزشی قرار می‌گیرند. معیار موفقیت آن‌ها غالباً نمرات و رتبه‌های آزمون‌های استاندارد است، که منجر به رقابت ناسالم و فشار روانی سنگین بر دانش‌آموزان می‌شود. این فشار، بسیاری از دانش‌آموزان را وادار می‌کند تا صرفاً برای دستیابی به نمرات بهتر تلاش کنند، حتی اگر این مسیر با علایق و استعدادهای واقعی آن‌ها همخوانی نداشته باشد.
چالش‌های نظام مقایسه‌محور
سیستم آموزشی مبتنی بر مقایسه و نمره‌محوری، موجب سرخوردگی دانش‌آموزانی می‌شود که در برخی حوزه‌ها مستعد هستند اما در سایر حوزه‌ها ضعیف‌تر عمل می‌کنند. این مسئله می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس، افت تحصیلی و در مواردی ترک تحصیل منجر شود. از سوی دیگر، دانش‌آموزانی که در این سیستم به موفقیت می‌رسند، ممکن است به‌تدریج دچار غرور کاذب شده و در مواجهه با چالش‌های واقعی زندگی و حرفه‌ای خود، با مشکلات جدی روبه‌رو شوند.
یکی دیگر از پیامدهای منفی این سیستم، محدود شدن خلاقیت و نوآوری است. آموزش استاندارد و یکسان برای همه، فرصت‌های پرورش تفکر انتقادی و خلاقانه را از بین می‌برد. این موضوع نه تنها به ضرر فردی دانش‌آموزان است، بلکه جامعه را نیز از داشتن نیروهای نوآور و توانمند محروم می‌کند.
حرکت به سوی آموزش فردمحور
برای برون‌رفت از این چالش‌ها، نظام آموزشی ایران باید به سمت رویکرد فردمحور حرکت کند. این رویکرد به جای یکسان‌سازی، بر کشف و پرورش استعدادهای منحصربه‌فرد دانش‌آموزان متمرکز است. معلمان باید آموزش‌های لازم را برای شناسایی نیازها و توانایی‌های متنوع دانش‌آموزان ببینند و در راستای تقویت آن‌ها تلاش کنند. همچنین، سیستم ارزشیابی باید از حالت صرفاً نمره‌محور خارج شود و به سوی ارزیابی‌های کیفی و جامع حرکت کند.
لزوم تغییر برای آینده‌ای بهتر
اگر نظام آموزشی ایران به تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان توجه نکند، نه تنها آینده آن‌ها، بلکه آینده جامعه نیز تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. جامعه‌ای که نتواند خلاقیت و نوآوری را در افراد پرورش دهد، در حل چالش‌های پیشِ رو ناتوان خواهد بود. تحول در آموزش و پرورش نیازمند همکاری همه‌جانبه و عزم ملی است تا بتوان نسلی خلاق، توانمند و آماده برای مواجهه با زندگی واقعی تربیت کرد.
