خلأ خطرناک در گزینش معلمان: سلامت روان بررسی نمی‌شود!
نگاهی انتقادی به نظام استخدام معلمان؛ وقتی روان معلم نادیده گرفته می‌شود
تغافل نگران‌کننده در سیستم گزینش
در روزهایی که اخبار تلخی چون تنبیه بدنی و تعرض به دانش‌آموزان به گوش می‌رسد، یک پرسش اساسی مطرح است: آیا سلامت روان معلمان، که مسئول تربیت نسل آینده‌اند، به‌درستی سنجیده می‌شود؟ پاسخ مدیرکل گزینش وزارت آموزش‌وپرورش به این پرسش، نگران‌کننده است: «بررسی سلامت روان بر عهده ما نیست و ابزار آن را هم نداریم.»
گزینش معلمان؛ سه‌ضلعی ناقص
طبق قانون، گزینش معلمان تنها شامل سه محور اعتقادی، اخلاقی و سیاسی است:
– اعتقاد به اسلام یا ادیان رسمی
– التزام عملی به احکام اسلامی
– عدم سوءپیشینه، اعتیاد یا فساد اخلاقی
در این ساختار، سلامت روانی داوطلبان جایی ندارد؛ معیاری که در صورت بی‌توجهی، می‌تواند منجر به رفتارهای پرخطر و بحران‌های انسانی در مدارس شود.
سلامت روان؛ حلقه گمشده کلاس درس
معلمی که دچار اختلالات روانی حل‌نشده، اضطراب مزمن یا پرخاشگری باشد، نه‌تنها نمی‌تواند الگوی رفتاری مناسبی باشد، بلکه ممکن است در موقعیت‌های بحرانی، رفتارهایی غیرقابل‌پیش‌بینی از خود بروز دهد.
این مشکل زمانی تشدید می‌شود که مسیر جذب معلمان از طریق ماده ۲۸ (آزمون استخدامی) باشد؛ فرآیندی سریع و بدون آموزش‌های بلندمدت که در آن فرد تنها با چند آزمون اولیه وارد کلاس درس می‌شود.
کشورهای پیشرو چه می‌کنند؟
در کشورهایی همچون:
فنلاند و سوئد: معلمان به‌طور دوره‌ای تحت مشاوره روانشناسی قرار دارند.
آمریکا: غربالگری روانی هر ۳ تا ۵ سال الزامی است. هدف نه حذف، بلکه حمایت روانی از معلم است تا در مواجهه با استرس‌های سنگین شغلی، تاب‌آوری کافی داشته باشد.
تأکید بر تربیت بلندمدت در دانشگاه فرهنگیان
رضا روستایی، مدیرکل گزینش وزارت آموزش‌وپرورش، راهکار اصلاح را تربیت چهار ساله معلمان در دانشگاه فرهنگیان می‌داند:
«در این فرآیند، فرصت کافی برای بررسی رفتاری و شخصیتی داوطلب وجود دارد؛ اما در جذب سریع، چنین امکانی فراهم نیست.»
او همچنین تأکید کرد که اگر در تحقیقات محلی یا استعلامات، گزارشی مبنی بر رفتارهای نامناسب فرد وجود داشته باشد، از ادامه مسیر جلوگیری می‌شود.
در انتظار اصلاح ساختار
در نهایت، این گزینش ناقص می‌تواند منجر به پیامدهایی ناگوار در مدارس شود. پیشنهاد روشن آن است که:
سلامت روان به عنوان یکی از شروط اساسی گزینش معلمان در نظر گرفته شود.
متخصصان آموزش‌وپرورش و نهادهای عالی فرهنگی برای تدوین ساختار روان‌سنجی در فرآیند استخدام، ورود جدی کنند.
