اضطراب امتحان دانش آموزان؛ راهکار کاهش استرس در فصل امتحان
اضطراب امتحان حالا فقط يک حس گذرا نيست؛ براي بعضي دانش آموزان به عامل افت تحصيلي و کاهش اعتماد به نفس تبديل شده است. در اين گزارش، هم علت ها را مي خوانيد و هم راهکارهاي سريع و قابل اجرا براي خانه و مدرسه را.
اضطراب امتحان؛ دشمن خاموش موفقيت تحصيلي دانش آموزان
تا حالا ديده ايد دانش آموزي که در طول ترم خوب درس مي خواند، درست سر جلسه امتحان همه چيز را فراموش مي کند؟ اين همان جايي است که اضطراب امتحان مي تواند موفقيت تحصيلي را آرام و بي سر و صدا از بين ببرد.
وقتي فشار امتحان ها بالا مي رود، انگيزه، تمرکز و عملکرد هم افت مي کند و در نهايت، افت تحصيلي به شکل نمره هاي پايين تر يا دلزدگي از درس خودش را نشان مي دهد.
چرا اضطراب امتحان در حال جدي تر شدن است؟
يکي از نگراني هاي اصلي خانواده ها اين است که آزمون هاي نهايي به مسير آينده تحصيلي گره خورده اند و طبيعي است اضطراب بالا برود. طبق گفته مسئولان، امتحان هاي نهايي اکنون ۶۰ درصد تاثير قطعي در کنکور دارند و همين موضوع فشار رواني را تشديد مي کند.
نشانه هايي که نبايد ناديده بگيريد
اگر چند مورد از اين نشانه ها تکرار شد، احتمال اضطراب امتحان بالاست:
– دل درد، سردرد يا بي خوابي قبل از امتحان
– قفل شدن ذهن سر جلسه و ناتواني در يادآوري مطالب
– ترس افراطي از نتيجه، مقايسه شدن يا سرزنش
– افت انگيزه، اهمال کاري و عقب انداختن مطالعه
آمار افت تحصيلي چه مي گويد؟
گزارش هاي منتشر شده از امتحانات نهايي سال تحصيلي ۱۴۰۴، تصوير نگران کننده اي از افت نمره ها ارائه داده است. بر اساس اظهارات رئيس سابق مرکز ارزشيابي، ميانگين نمرات پايه دوازدهم در مقايسه با سال قبل ۲۱ صدم درصد کاهش داشته است.
کدام رشته ها بيشتر آسيب ديدند؟
در پايه دوازدهم، براي چند رشته کاهش ميانگين گزارش شده است:
– علوم تجربي: ۲۲ درصد افت
– علوم انساني: ۱۶ درصد کاهش
– معارف اسلامي: ۱۴ صدم درصد کاهش
– رياضي: رشد ۲۵ درصد (برخلاف روند نزولي)
در پايه يازدهم هم مقايسه عملکرد همان دانش آموزان نسبت به پايه دهم سال قبل، تداوم افت را نشان مي دهد و براي علوم انساني بيش از ۳۴ صدم درصد کاهش ذکر شده است. همچنين اعلام شده از امسال همه دروس پايه يازدهم به صورت نهايي برگزار مي شود و اين موضوع حساسيت برنامه ريزي مدرسه و خانواده را بالاتر مي برد.
مدرسه چه تغييري بايد بدهد؟
برخي مسئولان آموزشي تاکيد کرده اند براي کاهش افت تحصيلي، بايد از آموزش صرفا حفظي و امتحان محور فاصله گرفت و به يادگيري عميق، تجربي و مهارت محور نزديک شد. همچنين از طراحي بسته هاي آموزشي جديد براي دوره ابتدايي صحبت شده که به جاي تمرکز صرف بر کتاب و امتحان، بر فعاليت هايي مثل مشاهده، آزمايش، کار گروهي، ارائه کلاسي و توليد رسانه تکيه دارد.
راهکارهاي عملي کاهش اضطراب امتحان
براي دانش آموز (برنامه ۷ روزه ساده)
روزي ۲ نوبت مطالعه ۴۵ دقيقه اي + ۱۵ دقيقه مرور خلاصه ها.
هر روز يک آزمونک ۱۰ سواله زمان دار از همان مبحث.
شب قبل امتحان فقط مرور نکات کلي و خواب منظم (نه شب زنده داري).
براي والدين (حمايت بدون فشار)
به جاي سوال «چند مي گيري؟» بپرسيد «کدام بخش سخت تر بود تا با هم حل کنيم؟»
مقايسه با ديگران را حذف کنيد؛ مقايسه سوخت اصلي اضطراب امتحان است.
يک برنامه پاداش کوچک براي «رعايت برنامه» بگذاريد، نه براي «نمره».
براي معلم و مدرسه (کاهش اضطراب سيستمي)
قبل از امتحان نهايي، نمونه سوال استاندارد و زمان دار بدهيد تا ابهام کم شود.
بازخورد را مهارت محور کنيد: «کدام مهارت تقويت شود؟» نه فقط «نمره چند شد؟»
براي دانش آموزان مضطرب، يک جلسه کوتاه آموزش مديريت آزمون (زمان بندي، اولويت بندي سوالات) برگزار کنيد.
نقش محتواي ديجيتال: فرصت يا تهديد؟
به افزايش گرايش جهاني به محتواي ديجيتال اشاره شده و در عين حال تجربه برخي کشورها مانند اسکانديناوي، از اثرگذاري بازگشت به کتاب فيزيکي صحبت مي کند. همچنين گفته شده بيش از ۱۰ هزار عنوان کتاب درسي ديجيتال توليد شده، اما فرهنگ استفاده هدفمند از محتواي ديجيتال هنوز به طور کامل جا نيفتاده است.
جمع بندي کوتاه
اضطراب امتحان وقتي با فشار امتحان هاي نهايي و تاثير قطعي آنها در کنکور همراه مي شود، مي تواند به افت تحصيلي و کاهش انگيزه منجر شود. آمار افت نمرات امتحانات نهايي ۱۴۰۴ زنگ خطر را جدي تر کرده و نشان مي دهد اصلاح روش هاي آموزش و ارزشيابي ضروري است. حرکت به سمت آموزش مهارت محور، تمرين آزمون زمان دار و حمايت رواني در خانه و مدرسه، سه مسير موثر براي کاهش اضطراب امتحان هستند.
اگر شما هم دانش آموز يا معلم هستيد، بنويسيد بيشترين عامل اضطراب امتحان در مدرسه شما چيست: سختي سوالات، ترس از کنکور، فشار خانواده، يا کمبود تمرين؟ نظر خودتان را در کامنت ها ثبت کنيد تا بر اساس تجربه هاي شما، بخش راهکارها را کامل تر کنم.
