ضرورت تدوین اطلس آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان در مناطق پرخطر
نگاهی به طرح نماد و تحلیل‌های جامعه‌شناختی درباره تاب‌آوری نوجوانان
در نشست تخصصی پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی (طرح نماد) در استان فارس، احمد محمودزاده، رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی، بر لزوم تدوین و تحلیل اطلس آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان در مناطق هدف تأکید کرد. او همچنین خواستار اجرای برنامه‌ای دقیق و زمان‌بندی‌شده برای مقابله با چالش‌های اجتماعی نسل جدید شد.
پیشرفت علم، تهدیدهای نوین
احمد محمودزاده با اشاره به پیشرفت سریع علم و فناوری در جهان امروز، تصریح کرد که همزمان با این تحولات، چالش‌های اجتماعی نیز پیچیده‌تر شده‌اند. او گفت:
«نوع آسیب‌هایی که دانش‌آموزان امروز را تهدید می‌کنند، با گذشته تفاوت اساسی دارد و نیازمند تحلیل‌های دقیق و به‌روز است.»
او تأکید کرد که طرح نماد باید در مسیر تخصصی پیش برود و اقدامات آن شامل رصد، پایش، غربالگری و مداخله مؤثر باشد.
نقش کلیدی معلمان در اجرای طرح نماد
رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی ضمن اشاره به تأثیر فضای مجازی در افزایش آسیب‌های اجتماعی، نقش معلمان را در این فرآیند حیاتی دانست:
«معلمان به دلیل ارتباط مستقیم با دانش‌آموزان، می‌توانند عوامل هشداردهنده را زودتر شناسایی و کمک مؤثری در مسیر اجرای طرح داشته باشند.»
تحلیل جامعه‌شناختی از کاهش تاب‌آوری نوجوانان
دکتر محمود مشفق، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، نیز در گفت‌وگویی به بررسی چالش‌های اجتماعی، روانی و اقتصادی نوجوانان پرداخت. او با تعریف مفهوم تاب‌آوری گفت:
«تاب‌آوری به معنای توانایی بازگشت به حالت طبیعی پس از تجربه بحران است؛ چه در سطح فردی، چه اجتماعی و چه محیطی.»
رسانه‌های اجتماعی؛ عامل تشدید اضطراب نوجوانان
مشفق تأکید کرد که نوجوانان امروز با تصاویری غیرواقعی و دست‌کاری‌شده در شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو هستند که می‌تواند باعث اضطراب، نارضایتی و کاهش اعتمادبه‌نفس شود.
او افزود:
«مقایسه مداوم خود با بلاگرها یا افراد مشهور باعث بروز احساس ناکافی بودن در نوجوانان می‌شود.»
فقر، فشارهای تحصیلی و نابرابری اجتماعی
از دیگر عوامل کاهش تاب‌آوری نوجوانان که در این تحلیل به آن‌ها پرداخته شد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
وضعیت بد اقتصادی خانواده‌ها
فشار برای موفقیت تحصیلی
نبود حمایت اجتماعی مؤثر
تصویر ذهنی غیرواقعی والدین از فرزندان
نابرابری‌های اجتماعی و طبقاتی
مشفق هشدار داد که در شرایط فعلی، بسیاری از نوجوانان ممکن است به دلیل این فشارها دچار پرخاشگری، انزوا، اضطراب یا خودآزاری شوند.
نقش والدین و مدارس در تقویت تاب‌آوری
استاد دانشگاه علامه بر لزوم تغییر رویکرد والدین نسبت به نوجوانان تأکید کرد:
«شیوه‌های کنترل‌گرایانه دیگر کارآمد نیست. والدین باید به سمت مشاوره و ارتباط مؤثر حرکت کنند.»
وی همچنین نقش مدارس و معلمان را در شناسایی دانش‌آموزان آسیب‌پذیر و تقویت روابط اجتماعی میان آن‌ها بسیار مهم دانست.
جمع‌بندی
در مجموع، هم از منظر اجرایی در آموزش و پرورش و هم از نظر علمی و روانی، آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان امروز به مرحله‌ای رسیده که نیازمند تحلیل تخصصی، برنامه‌ریزی دقیق، مشارکت فعال معلمان و والدین و همچنین رصد مستمر وضعیت روانی و اجتماعی نوجوانان است. اطلس آسیب‌ها می‌تواند نخستین گام در شناخت عمق بحران‌ها و یافتن راه‌حل‌های مؤثر باشد.
