بحران مالی در صندوق بازنشستگی کشوری؛ زنگ خطر برای آینده

کاهش نسبت پشتیبانی؛ صندوق در مرز فروپاشی
براساس آمار رسمی، تعداد بیمه‌پردازان صندوق بازنشستگی کشوری ۸۴۱ هزار نفر و تعداد مستمری‌بگیران آن بیش از ۱.۷ میلیون نفر است. این ناترازی باعث شده نسبت پشتیبانی صندوق به ۰.۴۹ کاهش یابد، یعنی کمتر از نصف تعداد مستمری‌بگیران، بیمه‌پردازان وجود دارند.

افزایش شدید وابستگی به کمک‌های دولتی
در سال ۱۴۰۱، منابع حاصل از کسورات حق بیمه تنها ۱۵ درصد از هزینه‌های صندوق را تأمین کرده و مابقی از کمک‌های دولت پرداخت شده است. این روند نشان‌دهنده ناپایداری شدید صندوق و وابستگی آن به بودجه عمومی کشور است.

سن پایین بازنشستگی و فشار مضاعف بر صندوق
میانگین سن بازنشستگی در ایران برای زنان ۵۰ سال و برای مردان ۵۲ سال است، در حالی که امید به زندگی حدود ۷۷ سال برآورد می‌شود. این فاصله ۲۵ ساله بین سن بازنشستگی و مدت دریافت مستمری، فشار زیادی بر منابع مالی صندوق وارد کرده است.

نرخ جایگزینی غیرمنطقی و فشار بر منابع مالی
به نوشته اخبار فرهنگیان و به نقل از اعتماد، نرخ جایگزینی (نسبت حقوق بازنشستگی به حقوق زمان اشتغال) در دهه ۱۳۹۰ همواره بالای ۹۰ درصد بوده و حتی در سال ۱۴۰۱ به ۱۰۲ درصد رسیده است. این موضوع به دلیل سیاست‌های متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان رخ داده که بار مالی سنگینی بر دوش صندوق گذاشته است.

بحران درآمدی؛ ۹۰ درصد سود صندوق از ۱۲ شرکت تأمین می‌شود
بسیاری از شرکت‌های تحت مدیریت صندوق زیان‌ده هستند و تنها ۱۲ شرکت، ۹۰ درصد از سود سرمایه‌گذاری‌های صندوق را تأمین می‌کنند. این وضعیت نشان می‌دهد که صندوق به جای سرمایه‌گذاری‌های سودآور، به بنگاه‌داری ناکارآمد وابسته است.

مطالبات سنگین از دولت؛ ۱۰۵ هزار میلیارد تومان بدهی معوق
بر اساس گزارش دیوان محاسبات، دولت تا پایان سال ۱۴۰۱ بیش از ۱۰۵ هزار میلیارد تومان به صندوق بدهکار بوده است. این مطالبات مربوط به اجرای قوانین همسان‌سازی حقوق، پرداخت بیمه تکمیلی و سایر تعهدات دولت است.

نتیجه‌گیری: صندوق بازنشستگی در آستانه بحران عمیق‌تر
ناترازی شدید صندوق، وابستگی به بودجه دولت، کاهش نسبت پشتیبانی و مشکلات سرمایه‌گذاری، نشان از بحرانی دارد که در صورت عدم اصلاح ساختار بازنشستگی، می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری برای آینده مستمری‌بگیران کشور داشته باشد.